amazon ormanları ne demek?

Amazon yağmur ormanları, Amazon Havzası'nın çoğunu kaplayan bir yağmur ormanıdır.

Coğrafya

Güney Amerika'da yaklaşık beş buçuk milyon kilometrekarelik bir alanı kaplar. Brezilya, Peru, Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Bolivya, Guyana, Surinam ve Fransız Guyanası olmak üzere dokuz ülkenin sınırları içerisinde bulunur. Ormanların %60'ı Brezilya, %13'ü Peru sınırları içerisindedir.¹

Önemi

Amazon ormanları dünyada kalan yağmur ormanlarının yarısından fazlasını oluşturur ve dünyanın en büyük ormanıdır. Amazon ormanları, dünyadaki su kaynaklarının yüzde 20’sini oluşturur. Amazon ormanlarının en büyük özelliklerinden biri, atmosferdeki oksijen ve karbondioksit dengesini korumasıdır. Dünyadaki hayvanların çoğunun ihtiyaç duyduğu oksijenin bitkilerin ürettiği kısmının %20'si Amazon ormanlarında üretilmektedir.²

Biyolojik çeşitlilik

Amazon Ormanları içerisinde 40.000 ağaç çeşidi, 2.000 kuş çeşidi ve memeli hayvan, 2.200 balık çeşidi ile 128.843 çeşit omurgasız hayvan bulunur ve bu nedenle dünya üzerinde en fazla türe sahip olan ormandır. Dünyadaki hayvan ve bitki türlerinin de yüzde 10'unu barındıran Amazonlar, 8 ayrı Güney Amerika ülkesinde yaşayan 400'den fazla yerli kabileye de ev sahipliği yapıyor.³

Denizde yaşamayan tek denizineği türü olan amazon denizineği gibi çok sayıda endemik hayvan ve bitki barındırmaktadır.⁴

Ormansızlaşma

Amazon Ormanları'ndaki ormansızlaşmanın ana kaynakları insan yerleşimi ve arazilerin genişletilmesidir.⁵ 2018 itibarıyla Amazon yağmur ormanlarının yaklaşık %17'si zaten yok edilmiş durumdadır. Bilim insanları, yok edilen alanın %20-25 oranına ulaştığında, artık doğu, güney ve orta Amazon Ormanları'nın orman dışı ekosistemlere, bozulmuş savanlara dönüşmesi için kritik eşike varılmış olacağını göstermektedir.⁶⁷

1991 ve 2000 yılları arasında, Amazon'da kaybedilen toplam orman alanı 415.000 km²'den 587.000 km²'ye yükseldi ve kaybolan ormanın çoğu sığırların otlak alanı (ranç) haline geldi.⁸ Amazon'da önceden ormanlaştırılmış arazinin yüzde yetmişi ve 1970'ten beri ormansızlaştırılmış arazinin yüzde 91'i hayvancılık meraları için kullanılmıştır.⁹¹⁰

Çevre savunucuları, bölgenin ekonomik kalkınması adına ormanı yok etmek için yasadışı tomrukçular, madenciler ve arazi spekülatörlerini cesaretlendirdiği için Brezilya devlet başkanı Jair Bolsonaro’yu sorumlu tutuyor. Bolsonaro ise, bölgeyi yoksulluktan kurtarmanın bir yolu olarak korunmuş rezervlerde madencilik ve çiftçiliği teşvik etmeyi savunuyor.¹¹

Yangınlar

2019'un ilk 8 ayında,¹² Brezilya'da -yarısından fazlası Amazon bölgesinde olmak üzere- 72.843 yangın meydana geldi.¹³¹⁴¹⁵ Ağustos 2019'da rekor sayıda yangın çıktı.¹⁶ Brezilya Amazonundaki ormansızlaşma, 2018'in aynı ayına kıyasla Haziran 2019'da% 88'den fazla arttı.¹⁷

2019 Amazon orman yangınları küresel ölçekte bir kez daha dikkatleri bölge üzerinde topladı. 11 Ağustos 2019'da Brezilya'nın en çok bakir yağmur ormanı alanına sahip¹⁸ ve en büyük eyaleti olan Amazonas, olağanüstü hâl ilan etti.¹⁹ Yalnız 2019’un Ağustos ayında 30.900 yangın yaşandı.²⁰

Resmî veriler, Brezilya'daki yangınların sayısının 2020'nin Temmuz ayında, bir önceki yılın aynı dönemine oranla %28 arttığını gösterdi.²¹

Dosya:Amazon_fire_satellite_image.png|22 Ağustos 2019 itibarıyla devam eden yangınların NASA uydu gözlem fotoğrafı. Dosya:DeforestationinBrazil2.jpg|Brezilya'nın Mato Grosso eyaletindeki ormansızlaşmanın NASA uydu fotoğrafı. Ormandan tarlaya dönüşümler, daha soluk renkteki kare biçimindeki alanlar olarak görülmektedir. Dosya:Fires and Deforestation on the Amazon Frontier, Rondonia, Brazil - August 12, 2007.jpg| Rondônia eyaletinde yangınlar ve ormansızlaşma. Dosya:Fires and Deforestation on the Amazon Frontier, Rondonia, Brazil - September 30, 2007.jpg|Amazon Ormanlarındaki orman katliamının bir sonucu: Ormanın üzerinde asılı kalın bir duman. (30 Eylül 2007) Dosya:Deforestation of Rainforest.jpg|Ormansızlaşmanın ağaçların doğal yaşam alanlarına etkisi.

İklim değişikliği

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

Journey into Amazonia
The Amazon: The World's Largest Rainforest
WWF in the Amazon rainforest
Amazonia.org.br Good daily updated Amazon information database on the web, held by Friends of The Earth – Brazilian Amazon.
Sustainable Development in the Extractive Reserve of the Baixo Rio Branco – Rio Jauaperi – Brazilian Amazon.
Amazon Rainforest News Original news updates on the Amazon.
Amazon-Rainforest.org Information about the Amazon rainforest, its people, places of interest, and how everyone can help.
Conference: Climate change and the fate of the Amazon. Podcasts of talks given at Oriel College, University of Oxford, 20-22 March 2007.
Amazon'da ölü kambur balina yavrusu.